In het zomernummer van ild care today in 2016 vroeg professor Anne Holland terecht aandacht voor exercise rehabilitation for interstitial lung disease.1 Haar adviezen zijn gebaseerd op onderzoek waarin wordt aangetoond dat de gezondheid en het welbevinden van ild patiënten duidelijk kan worden verbeterd door lichamelijke oefeningen en beweging. Dat geldt niet alleen voor ild maar evenzeer voor veel voorkomende hart- en vaatziekten, COPD, diabetes type 2 en voor de ongemakken van het ouder worden. Bewegen heeft daarbij niet alleen een preventief effect maar is ook onderdeel van de behandeling:
bewegen als medicijn.
Oefenen en bewegen
De oorsprong van die opvatting over bewegen lijkt recent uit de Verenigde Staten te komen. Eind vorige eeuw verschenen daar meerdere studies waarin
werd aangetoond dat de sterfte als gevolg van hart- en vaatziekten, longziekten en diabetes hoger was bij een zittende leefstijl en dat de ernst van de ziekte en ook de sterfte konden afnemen door een programma met oefenen en bewegen. Daarop hebben de machtige American Medical Asociation en de American College of Sports Medicine in 2007 het initiatief genomen voor het programma Exercise is Medicine (EIM).2
Bewegen in Nederland
Nederland volgde die EIM beweging. De Gezondheidsraad heeft in 2017 een bewegingsrichtlijn uitgebracht. We moeten om gezond te blijven op zijn minst een half- tot een uur per dag lichamelijke inspanning verrichten op het niveau van stevig doorwandelen, rondjes van minder dan tien minuten tellen daarbij niet mee. We moeten spierversterkende oefeningen doen minstens twee keer per week en op oudere leeftijd oefeningen doen om het
evenwicht te bewaren. ‘Zitten is het nieuwe roken’ is de bijpassende slogan.
De bewegingsadviezen en de richtlijn lijken ook aan te slaan. Ik woon tegenover het mooie Jekerdal in Maastricht en zie daar veel wandelaars, die ondanks het voorgeschreven stevige tempo, worden ingehaald door grote groepen joggers in de meest wonderlijke pakjes.
Op verschillende wandelroutes in de omgeving staan aanwijzingen voor rek- en strekoefeningen en er wordt ook flink water gedronken onderweg. Enkele malen per jaar loopt het dal vol met heel veel wandelaars voor goede doelen en voor de triathlon. Bewegen lijkt een nieuwe verworvenheid van deze tijd. De moderne mens is pas tot inzicht gekomen dat bewegen goed voor onze gezondheid is en de moderne mens volgt nu ook de bewegingsrichtlijn van onze overheid op. Niets is minder waar.
Doorlopende geschiedenis
Het inzicht dat bewegen goed is voor de gezondheid is zo oud als de geschiedenis van de geneeskunde. Daarbij vallen drie aspecten van de bewegingsadviezen op die in de loop van 2500 jaar geschiedenis onveranderd en constant zijn gebleven:
(a) om gezond te blijven of weer gezond te worden is matig intensief bewegen een goed medicijn,
(b) bewegingsadviezen zijn in de loop van de geschiedenis vooral gegeven aan een bevoorrechte toplaag in de maatschappij,
(c) de goedbedoelde richtlijnen worden meestal niet opgevolgd.
Vanuit mijn belangstelling voor de geschiedenis van de geneeskunde zal ik daarvan een aantal voorbeelden bespreken.
Lees hier het hele verhaal dat geschreven is door Prof. Dr. Harry Hillen en is gepubliceerd in ILD Care Today – December 2019
